Safra kesesi hakkında genel bilgiler

Safra kesesi yaklaşık 7-10 cm uzunluğunda armut şeklinde bir bir organdır. Ortalama 30 ila 50 mL kapasiteli olup boşalması engellendiğinde, safra kesesi belirgin şekilde şişebilir ve 300 mL'ye kadar sıvı içerebilir. Karaciğerin ön alt orta bölümünde yer alır. Safra kesesi dört anatomik bölgeye ayrılmıştır: Fundus (kubbe) , korpus (vücut), infundibulum (huni) ve (collum) boyun.

Safra kesesi düz kaslardan oluşur. Bu nedenle kasılma ve gevşeme fonksiyonlarını kontrol etmek elimizde değildir. Elastik yapıdadır.
Bir ucu safra kanalına (koledok) bağlı olup diğer ucu kapalıdır.
Karaciğerde günde ortalama 500-1000 cc kadar safra üretilir. Karaciğerden sürekli salgılanan safra açlık sırasında %80 kadarı safra kesesinde yönlendirilir. Safra kesesinin görevi üretilen safrayı depolamak ve 10 kata kadar konsantre etmektir. Gıda alıması ile başlayan sindirim sürecinde, onikiparmak bağırsağına gıdaların ulaşmasıyla birlikte salgılanan hormonlar vasıtasıyla safra kesesi adet bir piston gibi kasılarak içindeki safrayı pompalamaya başlar. Böylece gıdalar ile alınan yağlar ve yağ özelliği gösteren vitaminlerin emiliminde önemli rol alır.

Safra kesesi taşı
Safra kesesi taşları sindiririm sistemini etkileyen en yaygın problemlerinden biridir. Otopsilerde sıklığına bakıldığında %11-36 arasında olduğu görülmüştür. Taş oluşumunda; yaş, cinsiyet, ırk gibi değiştirilemeyen faktörler vardır. Ayrıca obezite, gebelik, gıda alışkanlıkları, Chron hastalığı, mide cerrahisi geçirmiş olma ve bazı kan hastalıkları da taş oluşunda önemli rol oynamaktadır. Kadınlarda erkeklere oranla 3 kat sık görülür. Ayrıca yakın akrabalarda taşı olan hastalarda da risk 2 kat artmıştır.

Safra kesesinde taş olan bir çok hasta ömür boyunca hiçbir komplikasyon gelişmeden ve taşın farkına varmadan yaşamını sürdürmektedir. Çoğu hastada da safra kesesinde taşın olduğu ancak başka nedenler yapılan radyolojik görüntülemeler ile farkedilir. Ancak taşı olan hastaların bir yıl içinde %3-5 kadarında taşa bağlı yan etkiler (komplikasyonlar) gelişir. Taşı olan hastalarda 20 yılı aşan sürelerde bu oran %30 lara ulaşmaktadır.

Safra kesesi taşlarına bağlı gelişebilecek komplikasyonlar şunlardır:
Kronik kolesistit ve biliyer kolik: Safra kesesinde taş olan hastaların üçte ikisinde takrarlayan ağrı atakları ile karakterize bir durumdur. Taşın safra kesesinin çıkışını geçici olarak tıkaması nedeniyle oluşur. Bu durumun tekrarlaması neticesinde safra kesesi duvarı kalınlaşarak kronikleşmiş iltihaba neden olur. Safra kesesi boşalamayınca duvar gerilimi yükselir ve sağ üst kadran başta olmak üzere mide bölgesine ve sağ kürek kemiği bölgesinde de yayılan ağrılara neden olur. Ağrı genellikle ağır yağlı yemekler sonrasında ya da gece uykuda iken ortaya çıkar. Ağrıya sıklıkla bulantı ve kusma eşlik eder. Ağrı ataklarının olmadığı dönemlerde hasta kendini iyi hisseder.
Benzer vasıftaki ağrılar aşağıdaki hastalıklarda da ortaya çıkabilir.
Peptik ülser hastalığı (mide ülseri),
Gastroözofageal reflü hastalığı (mide içeriğinin yemek borusuna kaçması),
Abdominal duvar fıtıkları (karın ön duvarındaki fıtıklar),
İrritabl barsak hastalığı (huzursuz barsak hastalığı),
Divertiküler hastalık (barsak duvarının dışa doğru cepleşmesi),
Karaciğer hastalıkları,
Böbrek taşı,
Plöretik ağrı (akciğer zarının etkilenmesine neden olan hastalıklar),
Miyokardiyal ağrı. (kalp kası ağrısı, kalp krizi).